Kefalet Senedi Sigortası; kamu ihaleleri ve özel sektör ihalelerine giren firmaların mal ve hizmet alımlarına karşılık olarak düzenlenir. Esasında bu sigorta gayri nakdi bir kredi olarak da ifade edilebilir. Kefalet sigortası finansal sigortalar kapsamında ele alınır. Kefalet sigortası düzenlendikten sonra, poliçe ekinde banka teminat mektubu yerine geçen, “kefalet senedi kıymetli evrakı” sigortalıya teslim edilir. Bu sigortaya ilişkin olarak yapılan düzenlemelerin çerçevesini belirleyen genel ve özel şartların bazı maddelerine aşağıda yer verilmiştir.
Kefalet sigortası, bir borçlunun sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirememesi durumunda devreye giren ve lehdara (alacaklıya) güvence sağlayan önemli bir teminat türüdür. Bu sigorta türü, özellikle kamu ihaleleri, ticari sözleşmeler ve finansal işlemlerde teminat mektubuna alternatif olarak tercih edilmektedir.
“4734 sayılı Kamu İhale kanununda” Teminat mektubu maddesinde, “Kefalet Senedi” hakkındaki hüküm açıklaması aşağıdaki gibidir.
Teminat mektubu: (Ek: 28/11/2017-7061/65 md.) Bankalar tarafından verilen teminat mektupları ile Türkiye’de yerleşik sigorta şirketleri tarafından “kefalet sigortası” kapsamında düzenlenen “kefalet senetlerini” ifade eder.
Sigorta sözleşmesi kapsamında, sigortacı borçlunun yükümlülüklerini yerine getirmemesi riskine karşı, lehdara (yani sigorta poliçesinde belirtilen hak sahibine) güvence verir. Bu güvence, poliçede belirtilen şartlara göre sağlanır. Sigortacı, borçlunun yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumunda lehdara doğrudan ödeme yapar.
Kefalet sigortası, farklı riskleri kapsayan birçok teminat türü ile hem kamu, hem de özel sektörde önemli bir güvence sağlar. Aşağıda, bu sigorta kapsamında sunulan başlıca teminat türlerinin tanımları yer almaktadır.
Bir ihale, proje ya da mal ve hizmet ticareti kapsamında avans ödeme alan tarafın, lehdara karşı yükümlülüklerini yerine getirmemesi ve avansın geri ödenmemesi riskine karşı teminat sağlar.
İnşaat, mühendislik veya makine üretimi gibi sektörlerde, iş tesliminden sonra ortaya çıkabilecek işçilik kusurları nedeniyle oluşan zararları teminat altına alır.
Kefalet senedinde ismi belirtilen çalışanların; hile, dolandırıcılık veya zimmete para geçirme gibi eylemleri sonucu işverenin uğrayabileceği zararlara karşı güvence sağlar.
Vergi daireleri, gümrük idareleri ve mahkemelerin lehdar olduğu durumlarda, bir dava açılabilmesi, gümrükten malın çekilebilmesi işlemlerinde, veya gümrükleme işlemlerinden doğan hata nedeniyle kamu alacağının karşılanması için sigorta ettirenden talep edilen kefalet teminatı türüdür.
Sigorta ettirenin, ihalenin tamamlanmasından önce ihaleden çekilmesi, kazanmasına rağmen sözleşmeyi imzalamaktan vazgeçmesi veya ihale kapsamında sunması gereken teminatları sunamaması riskine karşı güvence sağlar.
Taşeronlara ve işçilere yapılacak ödemelerin eksik yapılması veya hiç yapılmaması durumlarına karşı teminat sağlar.
Proje sahibinin yükümlülüklerini sözleşmede belirtilen şekilde yerine getirmemesi riskine karşı güvence sunar. Sigorta ettirenin yükümlülüğünü yerine getirememesi durumunda, sigortacı işin tamamlanması için yeni bir yüklenici ile anlaşabilir.
Borçlunun, sözleşmeden doğan yükümlülüklerini gerektiği gibi yerine getirmemesi durumunda devreye giren teminat türüdür.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve ilgili diğer mevzuata tabi olan ihalelerde, kefalet senedinin gelir kaydedilmesine neden olabilecek risklere karşı kayıtsız-şartsız, kesin, asli, sigortalının yükümlülüğünden bağımsız, süreli ve ilk talepte ödeme kaydı içeren teminattır. Bu teminat ekli klozlar ile sağlanır.
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun kapsamında, sigortalının kamu borçlarını ödememesi riskine karşı sağlanan teminattır. Bu teminat da kayıtsız-şartsız, kesin, asli, süresiz ve ilk talepte ödemeli şekilde yapılandırılır.